Zakir Kaya: Türkiye’de Eğitimde Ticarileşme, Sağlık, Güvenlik ve Sosyal Sorunlar: Bir Eleştirel Değerlendirme

 

Giriş

Eğitim, bireyin gelişimi ve toplumun ilerlemesi için en temel unsurlardan biridir. Ancak Türkiye'deki eğitim sisteminde, özel okulların yüksek maliyetleri, devlet üniversitelerinde yaşanan temel ihtiyaç sıkıntıları, güvenlik sorunları ve sosyal problemler, eğitimin sadece belirli bir kesim için erişilebilir olduğu bir yapıya dönüşmesine neden olmaktadır. Bu makalede, Türkiye'de eğitimin ticarileşmesi, asansör kazaları, sağlık sorunları, uyuşturucu kullanımı ve akran zorbalığı gibi çeşitli boyutlar ele alınarak, bu durumun toplumsal adalet üzerindeki etkileri akademik bir çerçevede incelenecektir.

Türkiye'de Özel Okulların Yükselişi ve Maliyetleri

Türkiye’deki özel okullar, eğitimde kalite arayışında olan aileler için tercih edilirken, yüksek maliyetleri nedeniyle eğitimde eşitsizlikleri derinleştirmektedir. 1980'lerden itibaren artan özel okul sayısı, devlet okullarının sunduğu eğitimle rekabet etmekte, ancak bu okulların sunduğu eğitim, genellikle yüksek ücretlerle ilişkilendirilmektedir. Örneğin, İstanbul’daki bazı özel okulların yıllık ücretleri 300.000 TL’yi aşarken, bu durum orta gelirli aileler için ciddi bir finansal yük oluşturmaktadır .

Devlet Üniversitelerinde Arınma ve Gıda Güvencesizliği

Devlet üniversitelerinde öğrencilerin karşılaştığı bir diğer önemli sorun, arınma (temizlik ve hijyen) ve temel gıda ihtiyaçlarının karşılanmasındaki zorluklardır. Öğrencilerin yurt ve konaklama alanlarındaki hijyen koşullarının yetersizliği, sağlık sorunlarına yol açarken, düşük gelirli öğrenciler için gıda güvenliği önemli bir mesele olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu durum, öğrencilerin akademik başarılarını olumsuz etkileyerek, eğitimin kalitesine doğrudan zarar vermektedir.

Özellikle, kantin ve yemekhane fiyatlarının yüksek olması, öğrencilerin yeterli ve dengeli beslenememesi sorununu ortaya çıkarmaktadır. Gıda güvencesizliği, hem fiziksel hem de zihinsel sağlık sorunlarına yol açmakta ve bu da öğrencilerin akademik performanslarını düşürmektedir .

Eğitimde Güvenlik Sorunları: Asansör Kazaları

Eğitim kurumlarındaki güvenlik sorunları, eğitimin sadece akademik yönüyle sınırlı olmadığını gösteren önemli bir konudur. Türkiye’de özellikle asansör kazaları, okul ve üniversitelerde önemli bir güvenlik sorunu olarak dikkat çekmektedir. Bu kazalar, genellikle bakımsız ve eski asansörlerden kaynaklanmakta olup, öğrencilerin fiziksel güvenliğini tehdit etmektedir. 2023 yılında, Türkiye genelinde 45 asansör kazası meydana gelmiş ve bu kazalarda 12 öğrenci yaralanmıştır . Bu tür kazaların önlenmesi için güvenlik standartlarının sıkı bir şekilde uygulanması ve düzenli bakım yapılması gerekmektedir.

Sağlık Sorunları: Yetersiz Sağlık Hizmetleri

Okullarda ve üniversitelerde sağlık hizmetlerine erişim de ciddi bir problem olarak karşımıza çıkmaktadır. Özellikle devlet üniversitelerinde, öğrencilere sunulan sağlık hizmetlerinin yetersizliği, öğrencilerin sağlık sorunlarının zamanında tespit edilmesini ve tedavi edilmesini engellemektedir. Bu durum, öğrencilerin eğitim hayatlarını olumsuz yönde etkileyerek, akademik başarılarını düşürmektedir. Ayrıca, pandemi gibi durumlarda yeterli sağlık hizmetlerinin sunulamaması, toplu alanlarda hastalıkların yayılmasını hızlandırabilmektedir .

Sosyal Sorunlar: Uyuşturucu Kullanımı ve Akran Zorbalığı

Türkiye’deki eğitim kurumlarında karşılaşılan bir diğer ciddi sorun, uyuşturucu kullanımı ve akran zorbalığıdır. Bu sorunlar, öğrencilerin fiziksel ve zihinsel sağlıklarını tehdit etmekle kalmamakta, aynı zamanda akademik performanslarını da olumsuz yönde etkilemektedir. Uyuşturucu kullanımı, özellikle lise ve üniversite düzeyindeki gençler arasında yaygın bir problem haline gelmiş olup, bu durum toplumun genel sağlığı ve güvenliği için de ciddi bir tehdit oluşturmaktadır .

Akran zorbalığı ise, öğrencilerin eğitim hayatında karşılaştıkları en yaygın sosyal sorunlardan biridir. Fiziksel, duygusal ve psikolojik şiddet olarak kendini gösteren akran zorbalığı, öğrencilerin okul başarılarını düşürmekte ve onların okula karşı olumsuz tutum geliştirmelerine yol açmaktadır. 2023 yılında yapılan bir araştırma, Türkiye’deki ortaokul öğrencilerinin %30’unun akran zorbalığına maruz kaldığını ortaya koymuştur .

Dünya Örnekleri: Eğitimin Metalaşması ve Sosyal Sorunlar

Dünya genelinde de eğitimin ticarileşmesi ve buna bağlı olarak ortaya çıkan sosyal sorunlar, benzer sonuçlar doğurmaktadır. Örneğin, Amerika Birleşik Devletleri’nde yükseköğretimin özelleştirilmesi ve maliyetlerin artması, öğrenci borç krizine yol açmış, milyonlarca genci borç yükü altına sokmuştur. Hindistan’da ise özel okulların artması, eğitimdeki eşitsizlikleri daha da derinleştirmiştir. Bu durum, eğitimin sadece ekonomik olarak güçlü olanların ayrıcalığı haline gelmesine yol açmakta ve toplumsal adaleti tehdit etmektedir .

Sonuç ve Çözüm Önerileri

Türkiye'de eğitimin ticarileşmesi, sağlık ve güvenlik sorunları ile sosyal problemler, eğitim sisteminin sadece belirli bir kesim için erişilebilir hale gelmesine neden olmaktadır. Bu durum, toplumsal adaleti ve fırsat eşitliğini ciddi şekilde tehdit etmektedir. Devlet, eğitimde fırsat eşitliğini sağlamak amacıyla şu adımları atmalıdır:

1. Özel Okullarda Fiyat Denetimi: Özel okulların ücretleri, devlet tarafından sıkı bir şekilde denetlenmeli ve aşırı fiyat artışlarının önüne geçilmelidir. Ayrıca, devlet destekli burs ve yardımların artırılması, dar gelirli ailelerin de özel okullardan faydalanmasını sağlayacaktır.

2. Devlet Üniversitelerinde Temel İhtiyaçların Karşılanması: Üniversitelerdeki temizlik, hijyen ve gıda güvenliği konularında gerekli önlemler alınmalıdır. Devletin, üniversitelerde sağlıklı beslenme ve hijyen koşullarını sağlamak için bütçe ayırması gerekmektedir.

3. Güvenlik Standartlarının Yükseltilmesi: Eğitim kurumlarında asansör gibi teknik altyapının düzenli bakım ve denetimi sağlanarak, kazaların önüne geçilmelidir.

4. Sağlık Hizmetlerinin İyileştirilmesi: Okul ve üniversitelerde öğrencilere sunulan sağlık hizmetleri iyileştirilmeli ve sağlık personeli sayısı artırılmalıdır.

5. Uyuşturucu ve Akran Zorbalığı ile Mücadele: Eğitim kurumlarında uyuşturucu kullanımı ve akran zorbalığına karşı daha etkin önlemler alınmalı, bu konularda öğrencilere yönelik bilinçlendirme kampanyaları düzenlenmelidir.

Eğitimde eşitlik ve adaletin sağlanması, sadece Türkiye’nin değil, tüm dünyanın ortak hedeflerinden biridir. Bu nedenle, Türkiye’nin eğitim politikalarının yeniden gözden geçirilmesi ve sosyal adaletin sağlanmasına yönelik adımlar atılması gerekmektedir. Ancak bu şekilde, eğitimin temel bir hak olduğu gerçeği, tüm bireyler için geçerli kılınabilir.