Prof. Dr. Zakir Kaya
Özet
Bu makale, insan yaratılmadan önceki kozmik düzeni, cinlerin yeryüzündeki hâkimiyetini, Azâzil’in ilahi bir görevle yeryüzünü temizlemesini ve ardından kibir sebebiyle şeytana dönüşmesini İslami kaynaklara, rivayetlere ve kelam geleneğine dayanarak bütüncül şekilde anlatmaktadır. Ayrıca, insanın düşüş ve yükseliş potansiyelini açıklayan ahlaki bir perspektif sunar.
I. İnsan Öncesi Kozmik Düzen
Kur’an’da Allah’ın insanı yaratmadan çok önce melekleri ve cinleri yarattığı belirtilir. Cinlerin “yalın bir ateşten” yaratıldığı ifade edilir.
(Rahman 15, Hicr 27)
Bu dönemde:
- Melekler tam itaate göre yaratılmış, günah işlemeyen nurdan varlıklardı.
- Cinler ise irade sahibi, sorumluluk taşıyan, iyiyi de kötüyü de seçebilen varlıklardı.
II. Cinlerin Yeryüzündeki İlk Medeniyeti
Rivayetlere göre Allah, insan yaratılmadan çok önce dünyanın yönetimini cinlere bırakmıştı. Cinler uzun süre yeryüzünde yaşadı, medeniyet kurdu ve çoğaldı.
Fakat zamanla:
- Güç tutkusu,
- Fitne,
- Kan dökme,
- Zulüm,
- Birbirlerine savaş açma
gibi büyük sapmalar ortaya çıktı.
Cinlerin büyük çoğunluğu isyan edince, melekler Allah’a dua ederek yeryüzü için bir müdahale talep ettiler.
III. İlahi Müdahale ve Azâzil’in Görevlendirilmesi
Bu noktada Azâzil sahneye çıkar.
Azâzil kimdir?
- Melek değildir; cinlerdendir.
- Ancak ibadette öyle ilerlemişti ki, melekler arasında yaşamaya kadar yükselmişti.
- İlimde, zühdde ve ibadette bütün varlıkları geride bırakmıştı.
- Rivayetlerde “yetmiş bin yıl secdede kaldığı” bile anlatılır.
Görevi: Dünyayı temizlemek
Allah, cinlerin bozgunculuğunu düzeltmek için Azâzil’i görevlendirdi.
Azâzil:
- Asi cinlerle savaştı,
- Dünyayı temizledi,
- Düzeni yeniden kurdu,
- İlahi emre eksiksiz itaat etti.
Bu büyük başarı ona:
- Şeref,
- Makam,
- Melekler arasında seçkinlik
- kazandırdı.
Bir zamanların cinler soyundan gelen Azâzil, artık meleklerin lideri gibi görülüyordu.
IV. Azâzil’in Yükselişinin Tehlikeli Yönü
Azâzil’in uzun yıllar boyunca yükselmesi onda gizli bir duyguyu büyütmeye başladı:
KİBİR.
Kendi içinden şöyle düşünmeye başlamıştı:
- “Ben ateşten yaratıldım, üstünüm.”
- “Bilgide ve ibadette herkesi geçtim.”
- “Meleklere bile önder olacak seviyedeyim.”
- Bu duygular dışarıdan görünmüyordu; fakat içte büyüyen kibir, sonun başlangıcıydı.
V. Dönüm Noktası: Âdem’in Yaratılışı
Allah meleklere insanı yaratacağını açıkladığında Azâzil’in içi kıpırdadı.
Melekler sordu: “Yeryüzünde bozgunculuk yapacak bir varlık mı yaratacaksın?”
Fakat Azâzil sessiz kaldı.
Secde Emri
Âdem yaratıldı, ona ruh üflendi ve Allah meleklere:
“Âdem’e secde edin.”
diye buyurdu.
Meleklerin hepsi secde etti.
Sadece Azâzil etmedi.
Ve dedi ki:
“Ben ondan üstünüm! Beni ateşten, onu topraktan yarattın.”
İşte içindeki kibir o an patladı.
VI. Azâzil’in Çöküşü ve “İblis”e Dönüşmesi
Secde etmeyi reddetmesi üzerine:
- İlahi huzurdan kovuldu.
- Rahmetten uzak bırakıldı.
- “Azâzil” olan adı, İblis (“ümitsizliğe düşen”) oldu.
Allah ona kıyamete kadar mühlet verdi.
İblis ise şu yemini etti:
- “İnsanları saptıracağım.”
- “Onların çoğunu nankör bulacaksın.”
- “Sağlarından, sollarından, önlerinden, arkalarından saldıracağım.”
- “Çoğunu sana şükredenlerden bulmayacaksın.”
Böylece Azâzil’in misyonu bitmiş, Şeytan’ın görevi başlamıştı.
VII. Şeytanın Misyonunun Gerçek Anlamı
İblis artık düşman olsa da varlığının imtihan düzeninde bir rolü vardı.
- İnsan iradesinin ortaya çıkması,
- Kötülüğe rağmen doğruyu seçmenin değer kazanması,
- Ahlaki mücadelenin şekillenmesi,
İblis’in varlığıyla mümkün oldu.
Yani şeytan, kötülüğün kaynağı değil; kötülüğü seçme özgürlüğünün bir sınavıdır.
VIII. Sonuç – İnsan İçin Büyük Ders
Azâzil’i şeytana çeviren günah çok büyüktü:
KİBİR.
- Kendini üstün görmek,
- Başkalarını küçük görmek,
- İtaati reddetmek,
- Hakikati eğip bükmek…
Bu duygular bir meleksi varlığı bile şeytana çevirmeye yetti.
Okura Mesaj
İnsan da aynı hataya düşebilir.
Asıl düşman dışarıda değil, kendi içinde doğabilir.
Son söz:
“İnsanı Allah’tan uzaklaştıran şeytan değil; kendi içindeki kibirdir.
Kendi nefsini yücelten, kendi felaketinin mimarı olur.”
Kaynak:https://portalkhacom.blogspot.com/2025/11/zakir-kaya-insan-oncesi-donem-cinlerin.html
Yorumlar
Yorum Gönder