Prof. Dr. Zakir Kaya – Filolog, Bağımsız Gazeteci, Toplumsal Eleştiri ve Etik Temsil Uzmanı
Özet
Fransa'nın Mali, Burkina Faso, Nijer gibi eski Afrika sömürgelerinden askeri olarak çekilmesi, “sömürge defteri kapanıyor mu?” sorusunu gündeme getirdi. Bu yazı, söz konusu çekilmenin vicdani bir yüzleşme mi yoksa sadece stratejik bir yön değişikliği mi olduğunu sorgulamaktadır. Görünürdeki geri adımın ardındaki ekonomik, kültürel ve diplomatik izler incelenmektedir.
Giriş: Giden Kim, Kalan Ne?
2023–2025 yılları arasında Fransa, Afrika’daki dört askeri üssünü kapattı. Sokaklarda Fransa karşıtı protestolar düzenlendi, askeri anlaşmalar feshedildi, Fransız bayrakları yakıldı. Ancak eksik olan şey, gerçek bir hesaplaşma ve vicdani bir yüzleşmeydi. Fransa gerçekten tövbe mi etti, yoksa sadece kılık mı değiştirdi?
Yöntem: Geri Çekilmenin Şifrelerini Okumak
Bu analiz, aşağıdaki yapı ve ilişkiler üzerinden neokolonyal stratejileri deşifre etmeyi amaçlamaktadır:
-
Diplomatik belgeler
-
Françafrique elit ağları
-
CFA Frangı para sistemi
-
Fransız şirketlerinin enerji ve maden sektöründeki etkisi
-
Kültürel nüfuz ve medya kontrolü
Bulgular: Sahnede Yoksa, Kuliste Var
🔹 1. Asker Gitti, Para Kaldı
CFA Frangı hâlâ Fransa merkezli işliyor. Bu ülkelerin para politikaları Paris’te belirleniyor; ekonomik bağımsızlık ise yalnızca bir yanılsama.
🔹 2. Şirketler Gitmedi
TotalEnergies, Areva, Bolloré gibi dev Fransız şirketleri yer altı zenginlikleri üzerinde hâlâ tam denetim sahibi. Ordu gitmiş olabilir ama maden sahaları “güvende”.
🔹 3. Kültürel Sömürgecilik Sürüyor
Fransızca hâlâ ana eğitim dili. Paris burslarıyla eğitilen seçkinler, geri döndüklerinde sistemin yeniden üreticisi oluyor.
🔹 4. Françafrique Ağı Hâlâ Canlı
Fransız istihbaratı ile Afrika’daki yerel elitler arasındaki bağlar güçlü. Fransız medyası da bölgedeki kamuoyunu şekillendirmeye devam ediyor.
Tartışma: Taktik Geri Çekilme, Yeni Sahne Tasarımı
Rusya'nın Wagner gücü ve Çin’in ekonomik yatırımları, Fransa’yı yeni bir stratejiye zorladı. Ancak bu geri çekilme, sömürgecilikten vazgeçmek değil; doğrudan hâkimiyetten dolaylı denetime geçiştir.
Bugünün sömürgeciliği asker postalıyla değil, banka çeki, yatırım fonları ve medya propagandasıyla yürütülmektedir.
Sonuç: Fransa Tövbe Etmedi, Şekil Değiştirdi
Fransa sahneden çekiliyor gibi görünse de, arka kapıdan yeni bir rol üstlenerek geri dönüyor. Bu bir tövbe değil; yalnızca makyajlanmış bir devamlılıktır.
Gerçek bir yüzleşme için gerekli olanlar şunlardır:
-
CFA para sisteminden çıkış,
-
Yeraltı kaynaklarının tam yerel denetimi,
-
Kültürel ve ideolojik bağımsızlaşma.
O güne kadar Fransa’nın çekilişi, yalnızca bir taktik selamlamadan ibarettir. Seyirci alkışlıyor olabilir, ama oyun henüz bitmedi.
Bu yazı, alkışlanacak bir sahneyi değil; hesap sorulacak bir perdeyi aralıyor.
Yorumlar
Yorum Gönder