Bu gün görüntüleme sayısı

PROF. DR. ZAKİR KAYA'NIN EN YENİ BAŞMAKALELERİNİ İLK SİZ OKUYUN! ★ FİLOLOJİK, TARİHİ VE BİLİMSEL DERİNLİK İÇEREN ÖZEL ANALİZLER! ★ ENTELEKTÜEL ALANDA ÖNCÜ ARAŞTIRMALARI VE GÜNCEL TEZLERİ KEŞFET! ★ PROF. DR. ZAKİR KAYA'NIN KALEMİNDEN DÜŞÜNCE DÜNYASINA YÖN VEREN İÇERİKLER.

Zakir Kaya: İNSAN BEYNİNİN KAPASİTESİ ve AKIL MELEKESİ: GERÇEKLER, EFSANELER ve BİLİNÇLİ ZİHİN KULLANIMI

Gönderen tarih:
Zakir Kaya: İNSAN BEYNİNİN KAPASİTESİ ve AKIL MELEKESİ: GERÇEKLER, EFSANELER ve BİLİNÇLİ ZİHİN KULLANIMI


Prof. Dr. Zakir Kaya – Bağımsız Gazeteci, Araştırmacı-Yazar
 Paylaşın, tartışın, aydınlatın.
Görüş ve katkılar için: egetimes@gmail.com
 ORCID: 0009-0002-8035-2147

Özet

Bu makale, insan beyninin potansiyel kapasitesi, aklın işlevi ve akıl melekesinin felsefi ve nörobiyolojik temellerini bütüncül bir yaklaşımla inceler. “Beynin %10’u kullanılır” efsanesi, aklın ilahi bir meleke olup olmadığı, nöroplastisite ve bilinçli zihinsel pratiklerin etkisi, bilimsel veriler ve tasavvufi kavramlarla birlikte ele alınarak hem akademik hem entelektüel hem de halkı bilinçlendirici nitelikte bir başvuru metni oluşturulmuştur.

1. Giriş

İnsan zihninin ne kadarını kullandığı sorusu, yüzyıllardır felsefenin, bilimin ve halk inançlarının merkezinde yer almıştır. Özellikle “beynin %10’u kullanılır” ifadesi hem gizemli hem de yanıltıcı bir etki yaratmıştır. Bununla birlikte akıl, sadece zihinsel değil, varoluşsal bir melekedir. Bu çalışma, beynin teknik yapısını, aklın felsefi ve biyolojik dayanaklarını ve akıl melekesinin nasıl oluştuğunu disiplinlerarası bir perspektifle ele alır.

2. Beynin Kapasitesi: Efsaneler ve Gerçekler

2.1 %10 Efsanesinin Kökeni

Beynin yalnızca %10’unun kullanıldığına dair görüş, 20. yüzyılın başlarında bazı psikologlara ve motivasyon konuşmacılarına dayandırılır. Oysa modern nörobilim bu iddianın geçersiz olduğunu ortaya koymuştur. Fonksiyonel MR (fMRI) ve EEG verileri, beynin hemen her bölgesinin gün içinde farklı zamanlarda aktif olduğunu göstermektedir.

2.2 Gerçek İşleyiş

İnsan beyni yaklaşık 86 milyar nörondan oluşur. Bu nöronlar arasında yüz trilyonlarca sinaptik bağlantı kurulur. Hareket, hafıza, konuşma, düşünme gibi tüm işlevlerde beynin farklı alanları aktifleşir. Dolayısıyla "kullanılmayan bir %90" diye bir durum bilimsel olarak mümkün değildir. Ancak zihinsel potansiyelin sınırları, büyük ölçüde bilinçli eğitim ve düşünme biçimleriyle şekillenir.

3. Beynin Yapısı ve Aklın Anatomik Temelleri

3.1 Beyin Bölümleri ve Görevleri

Beyin BölgesiTemel İşlevi
Frontal LobKarar verme, akıl yürütme, planlama
Parietal LobUzamsal algı, dikkat, hesaplama
Temporal LobHafıza, dil işleme, işitsel algı
Oksipital LobGörsel algı
SerebellumMotor koordinasyon, denge
Limbik SistemDuygular, öğrenme, ödül-motivasyon

Bu bölgeler, akıl yürütme ve bilinçli farkındalıkla doğrudan ilişkilidir.

4. Sinaptik Güçlenme ve Akıl Melekesinin Nörobiyolojisi

4.1 Nöroplastisite Nedir?

Beyin, yeni deneyimlerle değişebilen ve kendini yeniden yapılandırabilen bir organ olup bu özellik nöroplastisite olarak adlandırılır. Yeni bilgiler öğrenildikçe sinaptik bağlar güçlenir. Bu da, belirli düşünme kalıplarının ve zihinsel becerilerin “melekeye” dönüşmesini sağlar.

4.2 Meleke Nasıl Oluşur?

Akıl melekesi; tekrarlanan düşünsel pratikler sonucu beyinde yapısal ve işlevsel kalıcılık kazanmış bilişsel yeteneklerdir. Bu süreç, nörobilimde “uzun süreli potansiyasyon (LTP)” olarak tanımlanır.

Örnek: Sürekli felsefi sorgulamalar yapan bir bireyde soyut düşünme yetisi zamanla kalıcı bir melekeye dönüşür.

5. Akıl: Felsefî, Dini ve Ontolojik Boyut

5.1 Akıl Nedir?

Akıl; insanın düşünme, muhakeme, kavrama, analiz etme ve sonuç çıkarma yetisidir. Ontolojik olarak akıl, insanın kendini bilmesini mümkün kılan içsel ışıktır. Felsefi gelenekte, akıl hem bilgiye ulaşmanın hem de ahlaki değerlendirmenin aracıdır.

5.2 Kur’an ve Akıl

Kur’an’da “akıl” kelimesi doğrudan geçmese de “yâkılûn”, “yetefekkerûn”, “yetezekkerûn” gibi fiillerle akletme, düşünme ve anlama övülür. “Ulü’l-elbâb” (öz akıl sahipleri) ifadesiyle akıl; derin kavrayışa sahip kimselerin niteliği olarak sunulur.

6. "Akıl En Büyük Melektir" Sözü: Kaynak ve Anlam

Bu ifade ne Kur’an’da bir ayet ne de sahih hadis kaynaklarında doğrudan geçmektedir. Ancak İmam Cafer Sadık, İmam Ali gibi şahsiyetlere nispet edilen bazı hikmetli sözlerde akıl, melekî bir nur olarak tanımlanmıştır:

“Akıl, insanı Rabbine yaklaştıran ilk cevherdir.” – (Tasavvuf literatürü)

Bu bağlamda “akıl en büyük melektir” sözü, mecazi bir anlamda aklın ilahi düzenle irtibat kurma yetisi olarak anlaşılmalıdır.

7. Akıl Melekesi Nedir?

7.1 Meleke Kavramı

“Meleke”, sürekli tekrar ve bilinçli pratik yoluyla bireyde kalıcı hale gelen zihinsel ve bedensel yeteneklerdir. “Akıl melekesi”, aklın işlevsel ve sürdürülebilir şekilde çalışır hâle gelmesidir.

7.2 İslam Felsefesinde Aklın Katmanları

İbn Sina ve Farabi’ye göre aklın gelişim aşamaları:

  • Heyûlânî akıl: Potansiyel hâlindeki akıl

  • Fiilî akıl: Kullanılmaya başlanmış akıl

  • Müstefâd akıl: Bilgiyle olgunlaşmış, hakikate yönelen akıl

8. Beyin Kapasitesini ve Akıl Melekesini Geliştirmenin Yolları

YöntemAçıklama
Felsefi sorgulamaKavramsal düşünme gücünü artırır
Yazı ve ifade çalışmalarıAkıl yürütmeyi ve zihinsel disiplini keskinleştirir
Meditasyon/tefekkürBeyinde alfa dalgalarını artırır, dikkat ve sezgiyi kuvvetlendirir
Yeni beceriler öğrenmekNöronal bağlantı sayısını artırır
Sanatla uğraşmakSağ ve sol beyin etkileşimini kuvvetlendirir

Sonuç

İnsan beyni tüm potansiyelini biyolojik olarak kullanır, ancak bu potansiyelin ne kadar bilinçli işlendiği tartışma konusudur. Akıl, bu işleyişin üst katmanıdır ve meleke hâline geldiğinde bireyin hakikati idrak etmesini sağlar. Bu nedenle, “akıl en büyük melektir” sözü, hem felsefî hem tasavvufî hem de biyolojik anlamda güçlü bir mecazdır.

Son Söz

“Beyin, bir arayüzdür; akıl ise o arayüzün ruhudur. Bilinçle işlenmeyen beyin, sadece biyolojik bir makinedir. Ama melekeleşmiş akıl, insanı hakikate taşır.”


Dergiler için akademik form:


 İNSAN BEYNİNİN KAPASİTESİ ve AKIL MELEKESİ: GERÇEKLER, EFSANELER ve BİLİNÇLİ ZİHİN KULLANIMI

Prof. Dr. Zakir Kaya – Bağımsız Gazeteci, Araştırmacı-Yazar
 Paylaşın, tartışın, aydınlatın.
Görüş ve katkılar için: egetimes@gmail.com
 ORCID: 0009-0002-8035-2147

Özet

Bu makale, insan beyninin potansiyel kapasitesi, aklın işlevi ve akıl melekesinin felsefi ve nörobiyolojik temellerini bütüncül bir yaklaşımla inceler...

1. Giriş

İnsan zihninin ne kadarını kullandığı sorusu, yüzyıllardır felsefenin, bilimin ve halk inançlarının merkezinde yer almıştır...

2. Beynin Kapasitesi: Efsaneler ve Gerçekler

Beynin yalnızca %10’unun kullanıldığına dair görüş, 20. yüzyılın başlarında bazı psikologlara ve motivasyon konuşmacılarına dayandırılır...

3. Beynin Yapısı ve Aklın Anatomik Temelleri

İnsan beyni yaklaşık 1.4 kg ağırlığında, kompleks bir nöron ağıyla örülüdür. Beyindeki farklı bölgeler çeşitli zihinsel fonksiyonları yerine getirir...

4. Sinaptik Güçlenme ve Akıl Melekesinin Nörobiyolojisi

Beyin, yeni deneyimlerle değişebilen ve kendini yeniden yapılandırabilen bir organ olup bu özellik nöroplastisite olarak adlandırılır...

5. Akıl: Felsefî, Dini ve Ontolojik Boyut

Akıl; insanın düşünme, muhakeme, kavrama, analiz etme ve sonuç çıkarma yetisidir. Ontolojik olarak akıl, insanın kendini bilmesini mümkün kılan içsel ışıktır...

6. "Akıl En Büyük Melektir" Sözü: Kaynak ve Anlam

Bu ifade ne Kur’an’da bir ayet ne de sahih hadis kaynaklarında doğrudan geçmektedir. Ancak İmam Cafer Sadık, İmam Ali gibi şahsiyetlere nispet edilen bazı hikmetli sözlerde akıl, melekî bir nur olarak tanımlanmıştır...

7. Akıl Melekesi Nedir?

Meleke, sürekli tekrar ve bilinçli pratik yoluyla bireyde kalıcı hale gelen zihinsel ve bedensel yeteneklerdir...

8. Beyin Kapasitesini ve Akıl Melekesini Geliştirmenin Yolları

Felsefi sorgulama, yazı ve ifade çalışmaları, meditasyon, yeni beceriler öğrenmek, sanatla uğraşmak gibi faaliyetler...

Sonuç

İnsan beyni tüm potansiyelini biyolojik olarak kullanır, ancak bu potansiyelin ne kadar bilinçli işlendiği tartışma konusudur...

Son Söz

“Beyin, bir arayüzdür; akıl ise o arayüzün ruhudur. Bilinçle işlenmeyen beyin, sadece biyolojik bir makinedir. Ama melekeleşmiş akıl, insanı hakikate taşır.”

Zakir Kaya: İNSAN BEYNİNİN KAPASİTESİ ve AKIL MELEKESİ: GERÇEKLER, EFSANELER ve BİLİNÇLİ ZİHİN KULLANIMI

Etiketler.

#İnsanBeyni #BeyinKapasitesi #AkılMelekesi #Nöroplastisite #BilincinGücü #BeyinVeZihin #FelsefeVeNörobilim #BilinçliZihin #TasavvufVeAkıl #BeyninYüzdeOnuEfsanesi #ZakirKaya #BeyinAraştırmaları #AkılVeBilgelik #Nörobilim #İslamFelsefesi #AklınFelsefesi #DüşünmeSanatı #KavrayışVeZeka #BilimVeManeviyat #ZihinselGelişim

Kaynak Önerileri (Akademik ve Entelektüel)

  1. Nörobilim ve Beyin Kapasitesi:

    • Kandel, E. R., Schwartz, J. H., & Jessell, T. M. (2013). Principles of Neural Science. McGraw-Hill.

    • Doidge, N. (2007). The Brain That Changes Itself: Stories of Personal Triumph from the Frontiers of Brain Science. Viking.

    • Raichle, M. E. (2015). The Brain’s Default Mode Network. Annual Review of Neuroscience, 38, 433-447.

  2. Nöroplastisite ve Öğrenme:

    • Hebb, D. O. (1949). The Organization of Behavior: A Neuropsychological Theory. Wiley.

    • Draganski, B., & May, A. (2008). Training-induced structural changes in the adult human brain. Behavioural Brain Research, 192(1), 137-142.

  3. Felsefi ve Ontolojik Perspektifler:

    • Descartes, R. (1641). Meditations on First Philosophy.

    • Ibn Sina (Avicenna). (11. yy). The Book of Healing.

    • Farabi, Al-Farabi. On the Perfect State.

  4. Tasavvuf ve İslam’da Akıl:

    • Corbin, H. (1993). History of Islamic Philosophy. Kegan Paul International.

    • Chittick, W. C. (2007). The Sufi Path of Knowledge: Ibn al-Arabi's Metaphysics of Imagination. SUNY Press.

    • Karamustafa, A. T. (2007). Sufism: The Formative Period. University of California Press.

  5. Bilimsel Yöntem ve Bilinç Araştırmaları:

    • Tononi, G., & Koch, C. (2015). Consciousness: Here, There and Everywhere? Philosophical Transactions of the Royal Society B, 370(1668).

    • Baars, B. J. (1988). A Cognitive Theory of Consciousness. Cambridge University Press.

KAYA NET GURUBU YÖNETİM KURULU BAŞKANI

Yorumlar

Yorum Gönder