Zakir Kaya: Bir Onur Abidesi: Fahreddin Paşa ve Medine Müdafaası

 

Prof. Dr. Zakir Kaya – Bağımsız Araştırmacı Gazeteci / Yazar

Özet:

Bu makalede, I. Dünya Savaşı'nın en çetin cephelerinden biri olan Hicaz’da, Medine’yi teslim etmeyen Osmanlı komutanı Fahreddin Paşa’nın şahsiyetinde; sadakat, direniş ve devlet ahlakı yeniden yorumlanmaktadır. Paşa’nın, hükümetten gelen çekilme emirlerine rağmen Medine’yi terk etmeyişi, çekirgeyle beslenerek açlıkla mücadele etmesi ve yerine gelen albaylara dahi görevi teslim etmeyi reddettiği yönündeki tarihî kayıtlar; bir milletin karakter hafızası açısından incelenmeye değer bir vakadır.

Giriş:

Tarih, yalnızca olaylar kronolojisi değil; bazı şahsiyetlerin adeta bir çağın vicdanı hâline geldiği sahnelerdir. Fahreddin Türkkan Paşa, Medine müdafaasında gösterdiği kararlılık ve teslimiyet karşısındaki dik duruşuyla, Osmanlı’nın yıkılış anında bile imanla ayakta kalan bir direniş sembolü olmuştur.

Medine Müdafaası: Bir Ruhun Direnişi

1916–1919 yılları arasında süren Medine kuşatması, yalnızca askerî değil aynı zamanda ahlâkî ve vicdanî bir direniştir. Fahreddin Paşa, Osmanlı merkezinden gelen tüm çekilme emirlerine rağmen, Medine’yi terk etmeyerek tarihin en onurlu kararlarından birini almıştır.

Açlıkla Gelen Direniş: Çekirgeyle Beslenen İrade

Medine kuşatma altındayken, gıda yolları tamamen kesilmişti. Açlık, hem sivil halkı hem de askerî birliği teslim almak üzereydi. Bu aşamada Fahreddin Paşa, son derece zor ama örnek bir karar aldı: Çekirge yemekleriyle beslenmeye başladılar. Bu yemekler, un hâline getirilen çekirgelerle ekmek yapılması, kaynatılarak çorba hâline getirilmesi gibi farklı yöntemlerle hazırlandı.

Fahreddin Paşa’nın Teslim Olmayan Ruhu

Paşa’nın direnişi, savaş bittiğinde bile sona ermedi. İngilizler ve Arap kuvvetleri tarafından esir alınmak istenen Paşa, elleriyle değil, kalbiyle direndi. Yalnız bırakıldı, hain ilan edildi, görevden alındı ama asla eğilmedi.

Sonuç:

Fahreddin Paşa, Medine’yi savunmakla kalmamış; devlet ahlâkı, sadakat ve karakterin ne demek olduğunu da göstermiştir. Görevini devretmemesi, çekirgeyle beslenmesi ve açlıkla verdiği mücadele; yalnızca tarihî değil, aynı zamanda ahlâkî bir örnektir.

“Medîne Müdâfii”, “Türk Kaplanı”, “Çöl Kaplanı”, “Medine Kahramanı” lakaplarıyla anılan Ömer Fahrettin Türkkan 1868 yılında, bugün Bulgaristan sınırları içinde yer alan Rusçuk’ta dünyaya gelmiştir. 93 Harbi’nden sonra ailesiyle birlikte İstanbul’a yerleşti. Harp Okulu’nu birincilikle bitirdi. Erkân-ı Harbiye Mektebi’ni bitirdikten sonra 1891 yılında Kurmay Yüzbaşı rütbesiyle göreve başladı. Balkan Savaşı’nda Çatalca Savunmasında ve Edirne’nin geri alınışında görev aldı. 22 Kasım 1948 tarihinde Eskişehir yakınlarında geçirdiği kalp krizi sonucunda vefat etmiş, vasiyeti üzerine Rumelihisarı’ndaki Aşiyan Mezarlığı’nda toprağa verilmiştir.

Anahtar Kelimeler: Fahreddin Paşa, Medine Müdafaası, Osmanlı, Sadakat, Emanet, Görev Ahlâkı, Açlık, Çekirge, Direniş