Zakir Kaya: Meryem Mirzahani Matematik Dehası. Makale

Meryem Mirzahani: Matematik Dünyasının Yıldızı

Matematik, birçok insan için zor ve sıkıcı bir bilim dalı olarak görülse de, bazıları için tutku ve hayranlık uyandıran bir sanat olarak kabul edilir. Bu sanatın ustalarından biri de, 2017 yılında aramızdan ayrılan İranlı matematikçi Meryem Mirzahani'dir. Mirzahani, matematiğin en prestijli ödülü olan Fields Madalyası'nı kazanan ilk kadın ve ilk İranlı olarak tarihe geçmiştir. Peki, Mirzahani'nin hayatı ve çalışmaları nasıl şekillendi? Bu yazıda, onun matematik dünyasına yaptığı katkıları anlatmaya çalışacağım.

Mirzahani, 3 Mayıs 1977'de Tahran'da doğdu. Çocukluğunda yazar olmayı hayal eden Mirzahani, ortaokulda matematiğe ilgi duymaya başladı. Lise yıllarında, uluslararası matematik olimpiyatlarına katıldı ve 1994 ve 1995 yıllarında altın madalya kazandı. Bu başarılar onun matematik alanında kariyer yapmasına yol açtı.

Mirzahani, lisans eğitimini Tahran'daki Şerif Teknoloji Üniversitesi'nde tamamladıktan sonra, doktora yapmak için ABD'ye gitti. Harvard Üniversitesi'nde Curtis McMullen'in danışmanlığında çalışan Mirzahani, 2004 yılında doktorasını verdi. Doktora tezinde, hiperbolik geometri, ergodik teori ve Teichmüller teorisi gibi alanlarda önemli sonuçlar elde etti. Bu sonuçlar, matematik camiasında büyük ilgi gördü ve Mirzahani'ye Clay Matematik Enstitüsü'nün araştırma bursunu kazandırdı.

Mirzahani, doktorasından sonra Princeton Üniversitesi'nde öğretim üyesi olarak çalışmaya başladı. 2008 yılında Stanford Üniversitesi'ne geçti ve burada profesör oldu. Stanford'da çalışırken, modüler formlar, dinamik sistemler ve simplektik geometri gibi farklı alanlarda yeni buluşlar yaptı. Özellikle Riemann yüzeyleri üzerindeki geodeziklerin davranışını inceleyerek, Witten varsayımını kanıtladı ve Mirzahani-Eskin teoremini ortaya koydu.

Mirzahani'nin çalışmaları, hem teorik hem de uygulamalı matematiğe katkı sağladı. Örneğin, hiperbolik geometri ile ilgili sonuçları, kriptografi ve malzeme bilimi gibi alanlarda kullanılabilir. Ayrıca, ergodik teori ile ilgili sonuçları, kaos teorisi ve istatistik mekaniği gibi alanlarda önemli rol oynar.

Mirzahani'nin başarıları, 2014 yılında Fields Madalyası ile taçlandırıldı. Bu ödül, dört yılda bir verilen ve 40 yaşın altındaki matematikçilerin olağanüstü çalışmalarını onurlandıran bir ödüldür. Matematiğin Nobel'i olarak da adlandırılır. Mirzahani, bu ödülü kazanan ilk kadın ve ilk İranlı oldu. Ödül töreninde konuşan Mirzahani, "Bu ödülün genç kızlara ilham vermesini umuyorum" dedi.

Mirzahani'nin hayatı, ne yazık ki erken sona erdi. 2013 yılında meme kanseri teşhisi konuldu. Mirzahani'nin hayatı,  erken sona erdi. 2013 yılında meme kanseri teşhisi kondu ve 2017 yılında 40 yaşında hayatını kaybetti. 

Mirzahani'nin ilham kaynakları arasında İranlı şairler, özellikle de Rumi vardı. Mirzahani, şiirlerdeki metaforların matematikteki soyut kavramlara benzediğini düşünüyordu. Ayrıca, matematiği bir sanat olarak görüyor ve güzellik peşinde koşuyordu. Matematik problemlerini çözmek için saatlerce düşünüyor, kağıt üzerine çizimler yapıyor ve farklı açılardan bakmaya çalışıyordu.

Mirzahani'nin mirası ise hem bilimsel hem de toplumsal açıdan büyük önem taşıyor. Bilimsel açıdan, Mirzahani'nin çalışmaları matematiğin farklı alanlarını bir araya getirerek yeni ufuklar açtı. Toplumsal açıdan ise,Mirzahani bir rol model olarak kadınların ve İranlıların matematik alanında başarılı olabileceklerini gösterdi. Mirzahani'nin hayat hikayesi, zorluklara rağmen tutkusu ve yeteneğiyle neler başarabileceğinin bir kanıtıdır. Bu yazıda, Mirzahani'nin çalışmalarının önemini ve etkisini tekrar vurgulamak isterim, Meryem Mirzahani, İranlı bir matematikçi ve 2014 yılında Fields Madalyası’nı kazanan ilk kadındır . Kendisi, matematik tarihine damga vuran bir kadın olarak kabul edilir . Dünya Kadın Matematikçiler Günü, her yıl Mirzahani’nin doğum günü olan 12 Mayıs’ta kutlanır .

Dünün sözü: Meryem Mirzakhani’nin ölümüyle bile devrimini devam ettirdi. İran Şahı sosyal medya hesaplarında ilk defa başı açık bir kadının fotoğrafını paylaştı. Böylece son sözünü söyledi Mizrakhani...