Zakir Kaya:Sümerler ve Semavi dinler arasında hem benzerlikler hem de farklılıklar bulunmaktadır.Makale

 Sümerler ve Semavi Dinler Hakkında

Sümerler, MÖ 4. binyılda Mezopotamya'da kurulan ve tarihin ilk yazılı medeniyeti olarak kabul edilen bir halktır. Sümerlerin dinî inançları, daha sonraki Semavi dinlerle pek çok ortak nokta taşımaktadır. Bu makalede, Sümerlerin dinî dünyasını ve Semavi dinlerle olan ilişkisini detaylı bir şekilde inceleyeceğim.

Tarihteki birçok ilkler Sümerler tarafından bulunmuştur.  Bu kadar önemli bir topluluk olan Sümerlilerin Mezopotamya’ya nereden ve nasıl geldikleri hala cevap bulmuş bir soru değildir.

Sümerliler kimdi ve nasıl bu kadar gelişmiş bir uygarlığa sahip olabilmişlerdi? Bunlar hala merak edilen konular arasında olsa da Sümerlilerin tarihteki İlklerin Uygarlığı olduğu da bir gerçektir.

Yazının ilk bulunuşu (Mö.3500), Sümerler Matematik ve Geometrinin temellerini atmışlardır. Dört işlemi bulmuşlar, dairenin alanını hesaplamışlar, çarpma ve bölme cetvelleri hazırlamışlardır, Dünyada ilk kez AY YILI hesabına dayanan takvimi Sümerler bulmuşlardır. Burçları bulmuşlar, bir ayı 30, bir yılı 360 gün olarak hesaplamışlardır.

Sadece bu ilklerle bile Medeniyetin tohumunu atan uygarlık olarak Sümerlileri anmak hiçte yanlış olmayacaktır.

Tarihte İlk yazılı hukuk kuralları Sümerler tarafından oluşturulmuştur. Bu özellikleri ile Sümerlere dünyadaki ilk Hukuk devleti diyebiliriz. Bu kurallar “Fidye ve bedel” esasına dayanmaktadır. Evlenme ve boşanmanın da belirli kurallara dayandığı görülmektedir. Miras paylaşımında kadınlarında hak sahibi olduğu görülmektedir.

Sümerler yapı itibariyle de oldukça barışçıl bir devlettir. Sanata ve sanatçıya verdiği önem yanında bugüne kadar destanlarıyla da farklı bir kültürün izlerini taşıdıkları hemen anlaşılmaktadır.

Sümerlerin en önemli edebiyat eserleri; Gılgamış Destanı, Yaradılış Destanı ve Tufan Hikayesi’dir.

Sümerliler birbirinden bağımsız SİTE denilen şehir devletleri halinde yaşarlardı. En önemli şehirleri; Ur, Uruk, Lagaş’tır. Her şehrin bir koruyucu Tanrısı bulunmaktaydı. Çok Tanrılı bir İnanç sistemine sahip olmakla birlikte; Bu şehir devletleri ENSİ veya PATESİ denilen Rahip-krallar tarafından yönetiliyordu.

Ziggurat denilen tapınak yapımıda Sümerlilere aittir. Zigguratlar Piramit benzeri yukarıya doğru yükselen kule tapınaklardır.

Sümerlerin Dinî Dünyası

Sümerler, çok tanrılı bir din anlayışına sahipti. Tanrılar, doğaüstü güçlere sahip, insan biçiminde ve ölümsüz varlıklardı. Sümerler, tanrıların insanlarla iletişim kurduğunu, onlara emir ve yasaklar verdiğini, onları koruduğunu veya cezalandırdığını düşünüyordu. Sümerler, tanrılara saygı göstermek ve onların rızasını kazanmak için tapınaklarda ibadet ediyor, kurbanlar sunuyor, dua ediyor ve törenler düzenliyordu.

Sümerlerin tanrıları arasında en yüksek konumda olanlar An, Enlil, Enki ve İnanna idi. An, gökyüzü tanrısı; Enlil, hava tanrısı; Enki, su ve bilgelik tanrısı; İnanna ise aşk, savaş ve bereket tanrıçasıydı. Bu dört tanrının yanı sıra, Sümerler pek çok başka tanrıya da inanıyorlardı. Örneğin, Utu güneş tanrısı; Nanna ay tanrısı; Ninhursag doğa tanrıçası; Ningishzida yeraltı tanrısı; Dumuzi çoban tanrısı olarak sayılabilir.

Sümerlerin dinî inançları sadece tanrılara değil, aynı zamanda ölüm sonrası yaşama da ilişkindi. Sümerler, öldükten sonra ruhun yeraltına gittiğine ve orada karanlık ve kasvetli bir hayat sürdüğüne inanıyordu. Bu nedenle, ölüler için mezar törenleri düzenliyor, onlara yiyecek, içecek ve eşya gömüyorlardı. Ayrıca, bazen ölen kişinin eşi veya hizmetçileri de onunla birlikte öldürülüyor veya intihar ediyorlardı.

Sümerlerin Semavi Dinlerle İlişkisi

Sümerlerin dinî inançları, daha sonraki Semavi dinlerle pek çok ortak nokta taşımaktadır. Özellikle Yahudilik, Hristiyanlık ve İslam'ın kutsal kitaplarında yer alan bazı hikaye ve motiflerin Sümer mitolojisinden etkilendiği düşünenler olmuştur. Bu hikaye ve motifler arasında şunlar sayılabilir:

- Yaratılış: Sümer mitolojisinde An'ın gökyüzünü yarattığı, Enki'nin suyu yarattığı, Enlil'in havayı yarattığı anlatılır. Ayrıca Enki'nin çamurdan insanları yarattığı ve onlara nefes verdiği de söylenir. Bu anlatım, Yahudilik, Hristiyanlık ve İslam'ın kutsal kitaplarında yer alan yaratılış hikayelerine benzerlik gösterir.

- Tufan: Sümer mitolojisinde Enlil'in insanları yok etmek için büyük bir tufan gönderdiği ancak Enki'nin Ziusudra adlı bir adama gemi yapmasını söyleyerek onu kurtardığı anlatılır. Bu anlatım, Yahudilik, Hristiyanlık ve İslam'ın kutsal kitaplarında yer alan Nuh tufanı hikayesine benzerlik gösterir.

- Cennet: Sümer mitolojisinde Dilmun adlı bir yerden bahsedilir. Bu yer, bereketli, güzel ve mutlu bir yer olarak tasvir edilir. Ayrıca bu yerde insanların ölümsüz olduğu da söylenir. Bu anlatım, Yahudilik, Hristiyanlık ve İslam'ın kutsal kitaplarında yer alan cennet tasvirlerine benzerlik gösterir.

- Şeytan: Sümer mitolojisinde Anzû adlı bir yaratıktan bahsedilir. Bu yaratık, Enlil'in tahtını çalmaya çalışan ve onunla savaşan bir yılan veya kuş biçimindeki bir varlıktır. Bu anlatım, Yahudilik, Hristiyanlık ve İslam'ın kutsal kitaplarında yer alan şeytan tasvirlerine benzerlik gösterir.

Sonuç

Sümerler, tarihin ilk yazılı medeniyeti olarak önemli bir yere sahiptir. Sümerlerin dinî inançları, çok tanrılı bir din anlayışına dayanır. Sümerlerin dinî inançları, daha sonraki Semavi dinlerle pek çok ortak nokta taşımaktadır. Bu ortak noktalar, Sümer mitolojisinin Semavi dinlerin kutsal kitaplarına etki ettiğini düşündürebilir

Sümerler ve Semavi Dinler aynımı ? 

Sümerler, Mezopotamya'da M.Ö. 4. binyılda kurulan ve tarihin ilk yazılı medeniyetini oluşturan bir halktır. Sümerlerin dinî inançları, çok tanrılı bir panteona dayanmaktaydı. Sümerlerin tanrıları, doğa olaylarını, insan faaliyetlerini ve kozmik düzeni yöneten güçler olarak tasavvur edilirdi. Sümerler, tanrılarına tapınmak için tapınaklar, zigguratlar ve heykeller inşa etmişlerdir.

Semavi dinler ise, tek tanrılı dinler olarak bilinen Yahudilik, Hristiyanlık ve İslam'ı kapsayan bir terimdir. Semavi dinler, tanrının insanlara vahiy yoluyla bildirdiği mesajlara dayanır. Semavi dinler, tanrının birliğine, peygamberlere, kutsal kitaplara ve ahirete inanır. Semavi dinler, ibadet şekilleri, ahlak kuralları ve toplumsal düzenlemeler içeren bir şeriat (dinî hukuk) sunar.

Sümerler ve Semavi dinler arasında hem benzerlikler hem de farklılıklar bulunmaktadır. Benzerliklerden bazıları şunlardır:

- Sümerler ve Semavi dinler, tanrının insanlara gönderdiği ilk insan olan Adem'e inanmaktadır.

- Sümerler ve Semavi dinler, tufan efsanesini paylaşmaktadır. Sümer metinleri, tufandan kurtulan kişinin Ziusudra olduğunu belirtirken, Semavi dinler Nuh'u anlatmaktadır.

- Sümerler ve Semavi dinler, bazı ortak peygamberleri ve kutsal kişileri tanımaktadır. Örneğin, Sümer metinleri İbrahim'in Ur şehrinden çıkışını anlatırken, Semavi dinler İbrahim'i tanrıyla yaptığı antlaşma nedeniyle seçilmiş bir peygamber olarak kabul etmektedir.

Farklılıklardan bazıları ise şunlardır:

- Sümerler ve Semavi dinler, tanrı anlayışında büyük bir farklılık göstermektedir. Sümerler çok tanrılı bir din iken, Semavi dinler tek tanrılı bir dindir.

- Sümerler ve Semavi dinler, kutsal metinlere sahip olma konusunda farklılık göstermektedir. Sümerlerin yazılı bir kutsal kitabı yoktur. Sümer metinleri çeşitli konuları içeren edebi, tarihi, hukuki ve bilimsel eserlerdir. Semavi dinler ise tanrının vahyettiği kutsal kitaplara sahiptir. Yahudilik Tevrat'ı, Hristiyanlık İncil'i, İslam ise Kur'an'ı kutsal kitap olarak kabul etmektedir.

- Sümerler ve Semavi dinler, ölümden sonra yaşam konusunda farklılık göstermektedir. Sümerler ölümden sonra yaşamın karanlık ve kasvetli bir yer olan Kur adlı yeraltı dünyasında geçtiğine inanmaktaydı. Sümerler ölülerine yiyecek, içecek ve eşya sunarak onların rahat etmesini sağlamaya çalışmışlardır. Semavi dinler ise ölümden sonra yaşamın cennet veya cehennem olarak ikiye ayrıldığına inanmaktadır. Semavi dinlere göre insanlar öldükten sonra diriltilerek yaptıkları işlere göre ödüllendirilecek veya cezalandırılacaktır.

Sonuç 

Sümerler ve Semavi dinler arasında tarihsel, kültürel ve dini bağlantılar bulunmaktadır. Ancak bu bağlantılar, Sümerlerin ve Semavi dinlerin aynı olduğu anlamına gelmemektedir. Sümerler ve Semavi dinler, kendi özgün özellikleri, inançları ve uygulamaları olan farklı dinlerdir. Ayrıca ölümsüz bildikleri insan tanrılarının ölümsüzlük olayı da yanlıştır şu anda yaşamadıkları bizi net bir sonuca götürmektedir,,,

Dünün sözü: İlahi adalette zamanaşımı yoktur.